Hakawati. Mistrz opowieści

Autor: Rabih Alameddine
Tytuł oryginału: The Hakawati
Tłumaczenie: Anna Gralak, Maria Makuch, Mateusz Borowski
Wydawnictwo: Znak
Format: papier
Rok wydania: 2009
Liczba stron: 664
Ocena: 3,5

źródło: własna biblioteczka    

Słuchaj*

A więc słuchałam. Przysłuchiwałam się historiom opowiadanym w tej ogromnej księdze ponad miesiąc. Dobry hakawati potrafi urzekać słuchacza przez kilka miesięcy, a nawet lat jedną tylko historią, a więc mój wynik świadczyłby raczej o średniej klasie "opowiadacza". Niestety Panie Alameddine, nie uwiódł mnie Pan...

Aby jednak w pełni zrozumieć, o czym jest ta książka, na początku trzeba dowiedzieć się, kim jest hakawati. W Libanie, Iraku i pewnie kilku innych państwach bliskiego wschodu był to taki przysłowiowy "Jasiu wędrowniczek", który podróżował z miasta do miasta, zatrzymywał się w specjalnych kawiarenkach, siadał na wyznaczonym miejscu i snuł opowieść.

Czy jest to więc książka o hakawati? I tak, i nie. O czym więc jest? O wszystkim. Znajdziemy tu kilkanaście przeplatających się libańskich historii. Niektóre z nich są zmyślone, inne dotyczą bezpośrednio życia narratora i jego licznej rodziny. Poznamy losy Fatimy, służącej emira, którego żona nie może powić syna. Dziewczyna wie, jak pomóc swej pani. Lecz w czasie misji ona sama odkrywa własne przeznaczenie i zostaje kochanką potężnego dżinna. Poznamy też historię Bajbarsa, królewskiego syna, który z niewolnika stał się sułtanem całego świata arabskiego. Są to jednak historie mające wprowadzić nas w świat kultury i tradycji tamtejszych regionów. Główny wątek stanowi tu bowiem opowieść - saga rodu al - Charrat. 

Narratorem sagi jest Osama al - Charrat, przybywający ze Stanów Zjednoczonych do konającego w szpitalu ojca. Koniec historii pewnego życia staje się pretekstem do sięgnięcia pamięcią w daleką przeszłość, aż do dzieciństwa dziadka głównego bohatera. Burzliwego i trudnego dzieciństwa. Teraźniejszość wciąż przeplata się z przeszłością, dobre wspomnienia z tymi, które chciałoby się jak najszybciej zapomnieć. Osama wracając w rodzinne strony sam już do końca nie wie, kim jest - Libańczykiem, Amerykaninem? A może obywatelem świata, bez konkretnego miejsca na ziemi..? Rozterki, wyrzuty sumienia, smutek, to uczucia towarzyszące bohaterowi właściwie przez cały czas. Dziwne, ponieważ czytając nie czułam tych emocji. Wręcz przeciwnie - wplecione w historię Osamy wątki Fatimy i Bajbarsa kompletnie zacierały poczucie, że za chwilę ktoś umrze, odejdzie na zawsze. 

Bardzo ciekawe są wątki kulturowe, opisy wojny domowej w Libanie, przemiany kulturowe na przestrzeni XIX i XX wieku. Sprytnie wplecione w poszczególne wątki, sprawiają, że czytelnik jest w stanie wyobrazić sobie atmosferę, jaka panowała w Bejrucie lat 20tych XX wieku i tym współczesnym zniszczonym przez wojnę mieście. Autor bardzo szczegółowo opisuje stosunki panujące między poszczególnymi członkami wielopokoleniowej rodziny, zamieszkującej w jednym ogromnym budynku. Tylko, że to nie wszystko, to nie buduje klimatu powieści.

Nie porwała mnie ani historia Osamy i jego rodziny, ani groteskowe chwilami "towarzyszki opowieści". Nie poczułam żadnych konkretnych emocji, kilka razy zaśmiałam się głośniej, kilka razy zamamrotałam coś pod nosem. I już. Ponad miesiąc towarzystwa libańskiej rodziny siłą rzeczy pozostawi w mej pamięci jakiś drobny ślad. Ale nic poza tym. A szkoda... Liczyłam na znacznie więcej.

Posłuchaj*

* Pierwsze/ostatnie zdanie powyższej książki